معرفی کتاب شاهنامه نگاری در ایران

معرفی کتاب شاهنامه نگاری در ایران

شاهنامۀ بخرد فرزانۀ توس، حکیم ابوالقاسم فردوسی، از معدود کتاب‌هایی است که از هر لحاظ و از هر بُعد درخور بررسی و تعمّق است. شاهنامه روایت تاریخی حیات سرزمین ایران، از دیدگاه اسطوره‌ای و حماسیِ مردم، است؛  کتاب شاهنامه نگاری در ایران، کتابی که بنیان آن بر اساس روایات شفاهی و سینه به سینۀ مردمان، که نسل به نسل انتقال یافته، شکل گرفته و به نُضج رسیده است. 

روایتی که در آن نه بازی‌های آلودۀ سیاسی و جنگ‌های بوالهوسانۀ فرمانروایان، بلکه شرف و عزّت و جوانمردی و پهلوانیِ عاشقان
یزدان و میهن نقش محوری را دارد. روایتی که در آن همه چیز آرمانی دیده شده، زیرا منعکس‌کنندۀ آرمان‌ها و امیدهای ملتی بس دیرینه‌ سال است که، پس از فضل پروردگار، فقط به فرزندان برومند خود تکیه داشتند و می‌بالیدند.

از آنجا که همواره در طول تاریخ بشری نگاریدن صُوَر و اَشکال یاری‌بخش القای مفاهیم و توصیف روایات بوده و کنار هم قرار  گرفتن ادب و هنر تبلوری بی‌نظیر به فرهنگ می‌بخشد، با توجه به پیشینۀ هنر نگارگری در ایران، که به قرون پیش از اسلام نیز ریشه می‌دَواند، مُصوَّر ساختن نُسَخ ادبی، به‌ویژه نُسَخ شاهنامه فردوسی، سنتی شد پایا که در هر عصر و دوره‌ای معیار فرهیختگی فرمانروایان و مقامات به شمار می‌آمد و هر حکومتی برای کسب وجهه و مشروعیت ملی خود به نگارگری نسخه‌ای از این کتاب بی‌همتا دست می‌یازید و می‌کوشید نسخۀ او برتر و فاخرتر از نُسَخ پیشین باشد. 

همین امر، در طول تاریخ، به پیدایش نُسَخی بی‌همال منجر شد که هر یک در رقابت با دیگری، به سان ستاره‌ای فروزان، آسمان هنر نگارگری ایران را روشنایی و درخشش می‌بخشید. کتاب شاهنامه نگاری در ایران کوششی است در جهت شناخت و معرفی این نسخه‌ها، با ذکر مکتب نگارگری آن‌ها؛ تا گامی هرچند کوچک در راه شناخت میراث فرهنگی، ادبی، و هنری اجداد و نیاکانمان برداشته شود و مشوّقی باشد برای انجام دادن پژوهش‌های بیشتر و بهتر.